De loods van de ‘Prins Willem III’ van de Oranje Lijn wordt bij de Berghaven afgehaald door de ‘Spiering’
Foto, collectie Henk van der Lugt
De loodsafhaaldienst in Hoek van Holland
Op 1 augustus 1950 liep een bijna vijftig jaar oud contract tussen het Rijk en L. Smit & Co’s Internationale Sleepdienst af.
Dit contract betrof de loodsafhaaldienst in Hoek van Holland die tegen betaling door Smit werd uitgevoerd met een sleepboot. Vanaf 1 augustus 1950 nam het Loodswezen deze dienst met eigen materiaal en personeel over.
Zeelooodsen, binnenloodsen en havenloodsen
In die tijd was het loodswezen geheel anders georganiseerd dan nu en binnen het Rijksloodswezen, dat toen onder de Marine viel, kende men zee- en binnenloodsen.
Daarnaast waren er in Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen ook nog (Gemeentelijke) havenloodsen actief.
De zeeloodsen loodsten schepen van zee naar de stad en nadat ze door een havenloods waren afgelost keerden ze per trein terug naar Hoek van Holland. Hier verzamelden ze zich in het Loodsgebouw en twee keer per dag kwam de loodsboot van zee naar binnen om ze op te halen.
De binnenloodsen gingen gelijk met de havenloods aan boord van een vertrekkend schip. Nadat de havenloods het schip op de rivier had gebracht ging hij van boord waarna de binnenloods het schip naar zee loodste. De binnenloods werd op zee door de loodsboot afgehaald en vervolgens naar Hoek van Holland afgevoerd vanwaar hij per trein naar Rotterdam terugkeerde.
Als de kapitein akkoord ging dan kon de binnenloods echter al bij de Berghaven ontschepen waarna de kapitein het schip zonder loods naar zee voer. De pieren waren toen wel ongeveer 1½ mijl (± 2800 meter) korter. De loods moest dan bijtijds met de seinlamp aan de wacht boven in de uitkijktoren aan de Berghaven doorgeven dat hij bij de Berghaven wilde ontschepen zodat de wacht de afhaler kon waarschuwen.
Sleepboot ‘Valk’
In de jaren dat Smit de afhaaldienst uitvoerde werd achtereenvolgens gebruik gemaakt van twee havensleepboten met de naam ‘Valk’.
De eerste ‘Valk’ kwam in 1877 in de vaart en heeft dienstgedaan tot 1930 toen de tweede ‘Valk’ in de vaart werd gebracht.
Toen het Loodswezen de afhaaldienst in 1950 overnam werden het nieuwe afhaalvaartuig ‘Makreel’ en tijdelijk de ‘Bruinvis’ uit Vlissingen in Hoek van Holland gestationeerd. Het jaar daarop nam de nieuwe ‘Spiering’ de plaats van de ‘Bruinvis’ in. De ‘Valk’ is daarna nog een aantal jaren gebruikt als havensleepboot in Rotterdam.
Tenderdienst
In 1965 werden de eerste loodstenders, de ‘Alk’ en de ‘Albatros’, in de vaart gebracht. Dit was het begin van de huidige tenderdienst. Ongeveer tegelijkertijd stapte men af van het zeer inefficiënte systeem met aparte zee- en binnenloodsen en gingen alle loodsen zowel binnenkomende als vertrekkende schepen loodsen.
Na de verzelfstandiging van het Loodswezen in 1988 werden ook de havenloodsdiensten geïntegreerd en tegenwoordig wordt elk schip in principe door één loods van zee naar de ligplaats geloodst of andersom.
Afhalen bij de Berghaven gebeurt alleen nog als dit op zee niet meer mogelijk is vanwege het weer. De schepen worden dan echter wel begeleid door een loods achter de radar op de Verkeerscentrale Hoek van Holland.
Bronvermelding:
- Diverse kranten
- Archief Henk van der Lugt